Ghép gan cách tuổi nhau nửa thế kỷ

21/08/2019 04:31 | bệnh gan

Cháu D.C.M sau khi được ghép gan - Ảnh: BVCC

"Tôi và gia đình rất biết ơn GS Trần Đông A, ban giám đốc bệnh viện cùng êkip phẫu thuật đã nỗ lực, tận tình cứu sống con tôi. Con tôi như đã được sinh ra lần thứ hai. Điều kỳ diệu này, gia đình chúng tôi sẽ nhớ mãi.' - Chị N.C.T.T. (mẹ của bệnh nhi).

Giáo sư Trần Đông A cho biết người cho gan (56 tuổi) và người nhận gan (cháu trai 16 tháng tuổi) trong ca ghép gan này cách tuổi nhau hơn nửa thế kỷ.

Bỏ rượu, thuốc lá vì cháu

Cháu D.C.M. (Q.3, TP.HCM) là bé bị sinh non lúc tuổi thai mới được hơn 6 tháng do mẹ cháu vỡ ối sớm. Khi cháu đang điều trị ROP (bệnh võng mạc ở trẻ sinh non) thì xuất hiện thêm tình trạng vàng da ứ mật do bệnh teo đường mật bẩm sinh. 

Lúc này cháu mới được 1 tháng 10 ngày. Dù cháu đã được phẫu thuật Kasai để điều trị nhưng tình trạng diễn tiến xấu. 16 tháng tuổi, cháu M. đến Bệnh viện Nhi Đồng 2 trong tình trạng bị viêm phổi nặng, suy gan giai đoạn cuối với biểu hiện suy hô hấp, vàng da nặng. 

Các bác sĩ khoa tiêu hóa đã điều trị tích cực cho cháu bằng nhiều loại kháng sinh mạnh cùng lúc nhưng không hiệu quả. Hội đồng chuyên môn bệnh viện và GS Trần Đông A đã chỉ định phải ghép gan cho cháu, nếu không cháu sẽ có nguy cơ tử vong sớm.

Ngay khi biết con trai phải ghép gan mới có cơ hội được cứu sống, cha ruột của cháu đã quyết định hiến gan cho con. Tuy nhiên, qua kiểm tra các bác sĩ phát hiện người cha bị gan nhiễm mỡ, không phù hợp chỉ định cho gan. Người kế tiếp tình nguyện cho gan để cứu sống cháu bé chính là ông nội D.V.L, 56 tuổi, hiện đang ngụ tại tỉnh Tây Ninh.

GS Trần Đông A cho biết ông nội ít bị gan nhiễm mỡ hơn cha cháu bé nên được các bác sĩ chọn. Ban đầu ông nội cũng khá lo lắng vì chưa từng nằm viện hay phẫu thuật. GS Trần Đông A đã mời ông bà nội của cháu bé đến bệnh viện, sẵn sàng giải đáp mọi thắc mắc của ông bà nội trong một buổi sáng.

Ông nội bé hút thuốc từ năm 17 tuổi, lại thêm cả uống rượu nhưng khi nghe GS Trần Đông A nói: "Ông muốn hiến gan cho cháu nội, cứu được cháu nội thì phải bỏ rượu và thuốc lá". 

Ông nội bé nghĩ trong giây lát rồi hứa với giáo sư: "Tôi sẽ bỏ rượu và thuốc lá!". GS Trần Đông A hỏi lại: "Ông có chắc chắn bỏ được không?", ông nội cháu bé trả lời chắc nịch: "Tôi hứa với giáo sư tôi sẽ bỏ ngay từ ngày hôm nay".

GS Trần Đông A hẹn ông nội của bệnh nhi 1-2 tuần sau đến kiểm tra lại xem có bỏ được thuốc lá và rượu hay không để lên lịch mổ cho cháu bé. Tình yêu thương cháu trai đã là động lực lớn để ông nội bỏ luôn cả thuốc lá và rượu ngay trong tích tắc. 

Ông nội đã cho cháu gan để ghép và được xuất viện sau 10 ngày. GS Trần Đông A cho biết gan của ông nội bệnh nhi sẽ "mọc lại" trong vòng 6 tháng. 

Tuy nhiên gan sẽ "mọc lại" tốt khi người cho gan không được làm việc nặng, không được uống rượu, hút thuốc vì nếu uống rượu, hút thuốc thì phần gan mới mọc ra sẽ hư liền. Sau khi cho gan cháu trai, ông nội cháu bé tuyệt nhiên không uống rượu, hút thuốc nữa và tăng thêm 3kg.

Nhiều trẻ cần được ghép tạng

Theo ông Phạm Ngọc Thạch, phó giám đốc Bệnh viện Nhi Đồng 2, bệnh viện sẽ đẩy mạnh ghép tạng ở trẻ em vì vẫn còn nhiều trường hợp cần được ghép.

Hiện tại tạng ghép ở người cho sống còn tương đối khan hiếm, bệnh viện đã tham gia hệ thống ghép tạng quốc gia triển khai ghép tạng từ người cho chết não để các bé có cơ hội được cứu sống nhiều hơn.

Ca ghép gan 15 tiếng

Ca ghép gan đã diễn ra vào một ngày giữa tháng 6, kéo dài 15 tiếng, từ 9h đến 24h. Đây là ca ghép gan thứ 13 của bệnh viện và là một trong hai ca ghép gan khó nhất, có thời gian ghép kéo dài nhất. 

Chịu trách nhiệm điều hành chính là TS Phạm Ngọc Thạch - phó giám đốc Bệnh viện Nhi Đồng 2, trưởng kíp mổ là TS Trần Thanh Trí - trưởng khoa ngoại tổng hợp, cùng sự hỗ trợ, cố vấn sát sao của GS Trần Đông A cùng các giáo sư đến từ Bỉ.

Dù có rất nhiều kinh nghiệm, nắm vững kỹ thuật ghép tạng nhưng trong quá trình phẫu thuật, cả êkip phẫu thuật cũng phải tập trung cao độ do động mạch gan trái của người cho lại xuất phát từ động mạch của dạ dày và mạc nối nhỏ nên khi bóc tách phân thùy gan 2, 3 tương đối khó khăn. 

Khi ghép phần gan mới cho bé M., tĩnh mạch cửa của bé lại không tương thích tĩnh mạch cửa của người ông nên êkip phẫu thuật phải lấy tĩnh mạch cảnh trái của bệnh nhi làm cầu nối. Nhờ vậy mạch máu không bị gập, mạch máu lưu thông tốt.

Tuy nhiên, vấn đề gây trở ngại tiếp theo là bụng em bé quá nhỏ do sinh non tháng nên êkip phẫu thuật phải nong ổ bụng của em bé rộng ra để thích ứng với lá gan mới bằng tấm plaque - một vật liệu không gây phản ứng cho cơ thể, được mang từ nước ngoài sang phục vụ ca phẫu thuật.

Sau ghép gan hai tuần, bệnh nhi được phẫu thuật lấy tấm plaque ra và khâu phục hồi thành bụng. Tình trạng viêm phổi và nhiễm trùng huyết cải thiện, huyết động ổn định, chức năng gan cải thiện dần. Bé tỉnh táo, ăn uống tốt. Bệnh nhi tiếp tục được các bác sĩ điều trị, theo dõi chặt chẽ cũng như có chế độ chăm sóc dinh dưỡng phù hợp để phát triển thể chất, vận động.

Sau ghép 2 tháng, bệnh nhi giờ được 18 tháng tuổi, hồi phục tốt, bé tăng cân, vui vẻ, linh hoạt, da dẻ trắng trẻo, không còn đen sạm do tình trạng ứ mật như trước. Bé có thể tự ngồi, đi xe đẩy hay đùa giỡn với mọi người. Trước đó bệnh nhi không biết lẫy, bò, chỉ biết nằm ngửa.

16 ca ghép tạng tiến triển rất tốt

Ngày 20-8, ông Trần Bình Giang - giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức - cho biết 16 ca ghép tạng được thực hiện tại Bệnh viện Việt Đức từ ngày 12-8 đến ngày 18-8 đang tiến triển rất tốt.

16 ca có cả người được ghép tạng từ người cho sống và ghép tạng từ người cho chết não. "Đây là một tuần làm việc hết sức hiệu quả, 16 người bệnh đã được nhận tạng, cho đến nay đã đạt được kết quả rất tốt" - GS Giang nói.

Về ca ghép phổi thứ hai thành công, GS Trần Bình Giang cho hay rút kinh nghiệm từ ca ghép phổi đầu tiên, trong ca ghép phổi lần thứ hai, bệnh nhân đã tiến triển nhanh hơn, tốt hơn rất nhiều so với bệnh nhân được ghép 8 tháng trước.

THÙY DƯƠNG